THE ZIP FILES: DEEL 1 - DE WOORDENSCHAT

Oké, ik geef toe, ik heb last van een lichte ritsenfascinatie.

Gewoon objectief bekeken, dat is toch een fantastische uitvinding? Gewoon - ZIP - en je jas, tas, tent, jurk, toilettas, en weet ik veel wat nog meer is dicht. Het moet dan ook niet verbazen dat ik, sinds ik in de DIY-branche actief ben, die dingen al meermaals uitgebreid bestudeerd heb, ontleed heb zelfs, en dat ik oprecht blij kan worden van een exemplaar dat perfect past bij de toepassing. Wie de rits heeft uitgevonden verdient de Nobelprijs voor... Ja, je hebt gelijk, die lichte ritsenfascinatie was een zwaar understatement.

Over naar de kern van de zaak nu. Ritsen. Ze komen in vele vormen, maten en soorten. En ik kan begrijpen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Tijd om terug te keren naar de basis dus: de ritsenwoordenschat. Als je deze goed inoefent, dan kom je volgende keer als een echte ritsenspecialist naar de winkel (of webshop).

Basis-ritswoordenschat

• Ritstape of ritsband:de stoffen drager waarop de tandjes worden geperst of genaaid. 

• Ritstandjes:het mechanisme dat in elkaar zal haken en zorgt voor de sluiting.

• Ritsbeentjes:een rits bestaat uit twee helften die in elkaar haken. Die helften worden ook de ritsbeentjes genoemd.

• Schuiver(ook wel sluiter genoemd): het 'wagonnetje' dat het eigenlijke sluitingsmechanisme in zich draagt. 

• Trekker: dat deel waar je aan trekt om de rits te openen of te sluiten. 

• Op afbeelding zie je ook nog bovenstops, die zorgen ervoor dat de schuiver niet af de ritstandjes kunnen glijden bij het sluiten van de rits.

Gewapend met deze woordenschat kunnen we ons verder verdiepen in de verschillende ritstypes.

WE ONDERSCHEIDEN DRIE SOORTEN

We onderscheiden eigenlijk drie grote types van ritsen:

• Spiraalritsen

• Metalen ritsen

• Bloktandritsen

Ze verschillen van elkaar op het gebied van de tandjes, deze zien er heel anders uit, en het sluitermechanisme is ook verschillend. Het zijn in feite gewoon drie verschillende uitvindingen! :) Houd dat in het achterhoofd wanneer je een vervangstuk zoekt voor een kapotte rits! Of wanneer je aparte onderdelen wil combineren. De drie systemen zijn níet onderling inwisselbaar. 

Metalen ritsen hebben tandjes van metaal die elk afzonderlijk op de ritstape geperst worden. De rits sluit doordat de tandjes van de twee kanten geschrankt in elkaar haken.

Meestal hebben die tandjes aan de ene kant precies een bolletje, en aan de andere kant zijn ze vlak.  De sluitrichting is dan met het bolletje naar de bovenkant.

Meestal zeg ik, want er bestaan ook metalen ritsen met symmetrische tandjes, waarbij de sluitrichting naar beide kanten kan. Of een systeem dat er tussen zit, zoals onze metalen ritsen op rol, die ook tweezijdig gesloten kunnen worden 

Deze ritsen zien er aan de voor- en achterkant van de tape hetzelfde uit (en zijn ook hetzelfde). Bij het plaatsen van de schuiver (zie deel 2) hoef je je dus geen zorgen te maken over voor- of achterkant, maar houd wel de sluitrichting in het oog.

Spiraalritsen of nylon ritsen hebben in plaats van tandjes, aan twee kanten een spiraal die in elkaar haakt. Voor het gemak wordt ook bij dit type ritsen vaak over tandjes gesproken, al wordt in feite gedoeld op de spiraal. 

Een spiraalrits is altijd symmetrisch, of te wel, er is geen sluitrichting. Schuivers kunnen dus in beide richtingen geplaatst worden. 

Er is wel een verschil tussen voor- en achterkant. De spiraal wordt gewoonlijk met een dubbel stiksel op de tape bevestigd. Aan de ene kant ligt de spiraal erop, en aan de andere kant zie je enkel het stiksel. Bij gewone ritsen ligt de spiraal naar boven, bij blinde ritsen (wat in feite gewoon een variatie is), is de spiraal naar onder gericht.

Bloktandritsen of plastic/vislon ritsen tot slot hebben plastic tandjes die op de tape gesmolten zijn. Ze zijn gewoonlijk erg stevig, en ogen ook robuust. De tandjes zijn symmetrisch, dus er is geen sluitrichting. De voor- en achterkant van de ritstape ogen hetzelfde. 

DEELBARE VERSUS NIET DEELBARE RITSEN

Buiten mooi zijn ;) heeft een rits ook nog een andere functie, namelijk iets sluiten. Ah, ja.

Er zijn toepassingen waarbij de rits in zijn geheel open moet kunnen, omdat de toepassing (bijvoorbeeld een jas) zelf in twee stukken moet kunnen. (Goed, we kunnen natuurlijk ook gewoon uit de jas stappen, maar dat is net iets minder elegant.) Enter de deelbare rits.

Een gewone niet-deelbare rits heeft onderaan een onderstop of ritsstop (zie bovenstaande afbeelding links). Bij een deelbare rits zie je onderaan aan de ene kant een 'insteekbox' en aan de andere kant een pin die je in de schuiver en insteekbox kan steken zodat je de rits kunt sluiten.Dit klinkt ingewikkeld, maar we kunnen allemaal onze jas dicht doen, dus je weet ongetwijfeld wat ik bedoel.

Een deelbare rits is in feite niets anders dan een niet-deelbare rits die op het einde net iets anders afgewerkt is. Als je dat deel wegdenkt heb je al snel begrepen dat een deelbare rits ook gebruikt kan worden voor niet-deelbare doeleinden(gewoon een onderstop plaatsen), maar omgekeerd geldt dat niet.

In de DIY-handel zijn insteekbox en pin quasi onvindbaar, laat staan voor elk ritstype en dikte van tandjes. Is er dus echt iets met de box of het pinnetje, dan zit er (meestal) niets anders op dan een nieuwe rits steken.

Voor nagenoeg alle tassentoepassingen zit je met een niet-deelbare rits safe. 

SOORT, MAAT EN LENGTE VAN DE RITS BEPALEN

Er bestaan fijne en grove, korte en lange ritsen. De maat (de dikte van de tandjes) wordt internationaal meestal aangegeven met een hashtag: #3, #4.5, #5, #8, #10 zijn de meest voorkomende maten.

Vaak vind je deze maat terug onderaan op de schuiver. Maat #5 komt overeen met een tandbreedte van 6mm en dat is de meest gebruikte maat bij tassen.  Een schuiver is niet alleen specifiek voor een bepaald type rits maar óók voor de breedte van de tandjes. Dus houd die goed in de gaten!

Meestal geldt dat kleine tandjes ook samen gaan met een smallere ritstape. Uitzondering daarop zijn onze afgewerkte O-type ritsen die een iets fijnere spiraal combineren met een brede ritstape. Dat werkt fijn omdat je daardoor veel plek hebt om de rits in te naaien.

Met de lengte van een rits wordt altijd gedoeld op de afstand tussen de bovenstop bovenaan (inclusief) en de onderstop of insteekbox (inclusief) onderaan.

Koop je dus een afgewerkte rits in de handel, dan heeft een deelbare rits van 45 cm in feite een ritstape van om en bij de 47cm, maar bovenaan zitten geen tandjes en dat gedeelte wordt niet mee gerekend.

Bij afgewerkte niet-deelbare ritsen zit zowel boven- als onderaan een stukje ritstape zonder tandjes dat niet in de eigenlijke ritslengte wordt meegerekend. Dit is vooral belangrijk om voor ogen te houden wanneer je gaat werken met rits op rol! 

Hoor je het nu in Keulen donderen? Rits op rol?! Wees gerust, dit is niets anders dan rits aan de lopende meter die je zelf afwerkt op de gewenste lengte, en voorziet van één of meerdere ritsschuivers. Per definitie gaat het dan om niet-deelbare ritsen (maar dat vinden wij tassen-mensen geen obstakel). Flexibiliteit for the win!

Bereken de benodigde ritslengte

Kies je voor rits op rol (wat ik alleen maar kan aanmoedigen) en je patroon schrijft een rits voor van 50cm, reken dan dat je minstens 54cm ritstape nodig hebt, 2cm extra aan elke kant. 

DE RITSCHUIVERS

Tot slot nog een woordje uitleg over de verschillende soorten ritsschuivers. Dit is een beetje kennis voor nerds, dus sla gerust over als je jezelf niet tot die categorie rekent ;)

Ritsschuivers - even opfrissen: dat zijn die wagonnetjes - vormen het sluitstuk van elke rits. Letterlijk en figuurlijk. Ze zorgen ervoor dat een rits kan openen en weer sluiten. Fantastisch toch?

GEREMD VERSUS NIET-GEREMD

Hierboven maakte ik al duidelijk dat een schuiver specifiek is voor het type rits, en voor de dikte van de tandjes. Daarnaast kunnen we ook nog een onderscheid maken tussen geremde (auto-lock), semi-geremde (semi-lock) en niet-geremde (non-lock) schuivers. 

Auto-lock schuivers worden vervaardigd met een kleine pin net onder de trekker die tussen de ritstanden kan vallen. Die pin is dan verbonden met de ritstrekker. Wanneer we de trekker op en neer bewegen, gaat het pinnetje omhoog en kunnen we de trekker vrij bewegen. In rust valt het pinnetje tussen de tandjes. Voor jassen en kleding wordt dit type schuiver meestal gebruikt.

Semi-lock schuivers kunnen enkel bewegen als de trekker omhoog staat. Dit type van schuiver wordt bijvoorbeeld toegepast voor broekritsen. Ritsen pro tip: last van een gulp die soms open gaat? Klik de schuiver goed naar beneden, dan gaat hij op slot en kan hij niet per ongeluk open gaan!

Niet-geremde schuivers hebben geen pinnetje. Deze schuivers kunnen vrijelijk heen en weer bewegen, ook als bijvoorbeeld de ritsbeentjes uit elkaar worden getrokken. Tasritsen vallen gewoonlijk in die laatste groep. Al kunnen ook ritsen met geremde sluiters perfect dienst doen voor tassen, maar het is geen vereiste.

AANTAL EN POSITIE VAN DE SCHUIVERS

Belangrijk voor tassen is het aantal trekkers dat op een rits staat en de richting waarin deze wijzen.

Een gewone standaardrits heeft één schuiver. De rits opent dus slechts langs één kant, of dat nu over een deelbare of niet-deelbare rits gaat. Er bestaan echter ook ritsen met twee schuivers, en deze kunnen met hun 'kont' naar elkaar wijzen of met hun 'hoofd'. In het eerste geval kan de rits open naar het midden toe, stel je dat voor als een X. X-type ritsen vind je vooral bij jassen maar ook bij tenten of slaapzakken.

In het tweede geval kan de rits in twee richtingen open vanuit het midden, stel je dat voor als een O. Precies het O-type rits is voor tassenmakers nogal interessant! Tassen die ver open moeten kunnen, denk aanreistassen, of rugzakken, zijn vaak gebaat bij een rits met 2 schuivers. Wel belangrijk om daarbij te onthouden is dat dit enkel toegepast kan worden bij symmetrische ritsen (je weet wel, die zonder sluitrichting ) of semi-symmetrische ritsen, zoals onze metalen ritsen op rol. 

MEER WETEN OVER RITSEN?

Na al deze bijzonder boeiende theorie sta je ongetwijfeld te popelen om zelf aan de slag te gaan!

• Hoe je precies een schuiver op een rits zet laten wij je zien in the zip files - deel 2.

• Meer weten? In the zip files - deel 3 leer je hoe je standaard ritsen inkort en rits op rol afwerkt als een pro.

Wij hebben veel speciale ritsen op voorraad! Bekijk de opties en alle informatie hier op de website. Welke soort rits je ook zoekt, je kunt bij ons terecht.